Polityka polonijna podlegała od 1989 r. istotnym przemianom, które znalazły wyraz, z jednej strony, w treści kluczowych dokumentów zawierających jej założenia, z drugiej zaś — w praktyce jej realizacji. Ostanie 25 lat pozwoliło obserwować również znaczące zmiany instytucjonalne w systemie realizacji tego obszaru polityki zagranicznej, które można nazwać tworzeniem „nowej polityki polonijnej”. Procesy te charakteryzują się odejściem od postrzegania polityki polonijnej w kategoriach aksjologicznie warunkowanych zobowiązań państwa polskiego wobec Polonii oraz opieki nad nią na rzecz definiowania jej jako instrumentu realizacji polityki państwa polskiego i polskiej racji stanu. Jednym z wymiarów tych przemian jest także redefinicja Polonii i Polaków za granicą jako specyficznie rozumianej wspólnoty.