STUDIA
Biurokracja emocjonalna,
czyli co wniosło do współczesnej pomocy społecznej
„wejście” i „wyjście” opieki zastępczej
Więcej
Ukryj
1
Instytut Stosowanych Nauk Społecznych
Uniwersytet Warszawski
Data publikacji: 26-05-2020
Autor do korespondencji
Mariola Racław
ISNS UW, ul. Nowy Świat 69, 00-927 Warszawa, adres elektroniczny autorki: m.raclaw@uw.edu.pl
Problemy Polityki Społecznej 2016;35:93-108
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
W artykule została podjęta analiza opieki zastępczej rozumianej jako innowacja normatywna w pomocy społecznej. Wprowadzenie opieki zastępczej do pomocy społecznej
utrwaliło perspektywę praw dziecka (w tym prawa do życia w rodzinie) i ich ochrony.
Perspektywa ta została zaakceptowana w sfeminizowanym środowisku zawodowym, wrażliwym na krzywdy dziecka i czerpiącym z doświadczeń własnego rodzicielstwa. Doszło do
wytworzenia specyficznej emocjonalnej ontologii opartej na cierpieniu dziecka. Ontologia
ta, w połączeniu z właściwościami struktur biurokratycznych, przyczyniła się do powstania emocjonalnej biurokracji. Propozycja namysłu nad ontologią emocjonalną w praktykach pomocowych może stanowić punkt wyjścia do dalszych analiz profesji pomocowych
i oferowanego przez nie uznania — w rozumieniu Axela Honnetha (2012) — zranionych
tożsamości dzieci i ich rodziców na kontinuum działań pomocowych od upodmiotowienia
do uprzedmiotowienia beneficjentów wsparcia.
REFERENCJE (31)
1.
Andrzejewski, M. (2001). Prawne aspekty reformy opieki nad rodziną i dzieckiem. W: Z.W. Stelmaszuk (red.), Zmiany w systemie opieki nad dziećmi i młodzieżą. Perspektywa europejska (s. 15–38). Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
2.
Andrzejewski, M. (2011). Rozważania o tożsamości rodzicielstwa zastępczego (i kilku drobniejszych sprawach). W: D. Trawkowska (red.), Pomoc społeczna wobec rodzin. Interdyscyplinarne rozważania o publicznej trosce o dziecko i rodzinę (s. 165–194). Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
3.
Bieńko, M. (2012). Dylematy profesji i roli w refleksyjnym projekcie tożsamości współczesnego pracownika socjalnego na przykładzie pracowników powiatowych centrów pomocy rodzinie. W: M. Rymsza (red.), Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce (s. 93–120). Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
4.
Colton, M. (2001). Tendencje w opiece zastępczej. W: Z.W. Stelmaszuk (red.), Zmiany w systemie opieki nad dziećmi i młodzieżą. Perspektywa europejska (s. 170–183). Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
5.
Giddens, A. (1998). Socjologia. Zwięzłe, lecz krytyczne wprowadzenie, przeł. J. Gilewicz. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
6.
Hellinckx, W. (2001). Nowe tendencje w opiece nad dzieckiem w Europie. W: Z.W. Stelmaszuk (red.), Zmiany w systemie opieki nad dziećmi i młodzieżą. Perspektywa europejska (s. 117–134). Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
7.
Hochschild, A.R. (2009). Zarządzanie emocjami. Komercjalizacja ludzkich uczuć, przeł. J. Konieczny. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
8.
Honneth, A. (2012). Walka o uznanie. Moralna gramatyka konfliktów społecznych, przeł. J. Duraj. Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”.
9.
Illouz, E. (2010). Uczucia w dobie kapitalizmu, przeł. Z. Simbierowicz. Warszawa: Oficyna Naukowa.
10.
Informacja Rady Ministrów o realizacji w roku 2013 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (2014). Warszawa: MPiPS.
11.
Kaczmarek, M. (2004). Stan opieki zastępczej „na półmetku” wdrażania reformy. Z perspektywy standardów prawa. W: M. Racław-Markowska, S. Legat (red.), Opieka zastępcza nad dzieckiem i młodzieżą — od form instytucjonalnych do rodzinnych. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
12.
Łakoma, S. (2014). Instytucja rodzin zastępczych w prawie administracyjnym. Stan prawny na 1 stycznia 2014 roku (uwzględnia zmiany wchodzące w życie 1 stycznia 2015 roku). Łódź: Head Republic.
13.
Matyjas, B. (2008). Dzieciństwo w kryzysie. Etiologia zjawiska. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie „Żak”.
14.
Merton, R.K. (2002). Struktura biurokratyczna i osobowość. W: R.K. Merton Teoria socjologiczna i struktura społeczna, przeł. E. Morawska, J. Wertenstein-Żuławski. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
15.
Mills, Ch.W. (2009). Obietnica. W: P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury. Kraków: Wydawnictwo Znak.
16.
Offe, C. (2009). Nowe ruchy społeczne: przekraczanie granic polityki instytucjonalnej. W: P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury. Kraków: Wydawnictwo Znak.
17.
Ornacka, K. (2013). Od socjologii do pracy socjalnej. Społeczny fenomen dzieciństwa. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
18.
Racław, M. (2012). Zmiany w pracy socjalnej z rodziną — w stronę kontroli stylu życia i zarządzania marginalizacją. W: M. Rymsza (red.), Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
19.
Racław, M., Trawkowska, D. (2015). „Zależność od szlaku” — społeczne i prawne konsekwencje uchwalenia ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Praca Socjalna, nr 2, s. 20–58.
20.
Rymsza, M. (2006). Opieka zastępcza nad dzieckiem a praca socjalna, czyli o niedostatkach zreformowanego systemu pomocy społecznej w Polsce. W: A. Kwak (red.), Z opieki zastępczej w dorosłe życie. Założenia a rzeczywistość. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
21.
Rymsza, M. (2011). Reformowanie systemu opieki zastępczej w Polsce: od konsensusu do konfrontacji. W: D. Trawkowska (red.), Pomoc społeczna wobec rodzin. Interdyscyplinarne rozważania o publicznej trosce o dziecko i rodzinę. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
22.
Rymsza, M. (2016). Polityka rodzinna: cele, wartości, rozwiązania — w poszukiwaniu konsensualnego programu. Studia BAS, nr 1 (45), s. 55–76.
23.
Stelmaszuk, Z.W. (2001). Zmiana paradygmatów w opiece nad dzieckiem. W: Z.W. Stelmaszuk (red.), Zmiany w systemie opieki nad dziećmi i młodzieżą. Perspektywa europejska. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
24.
Sztompka, P. (2002). Socjologia. Analiza społeczeństwa. Kraków: Wydawnictwo ZNAK.
25.
Sztompka, P. (2009). Ruchy społeczne — struktury in statu nascendi. W: P. Sztompka, M. Kucia (red.), Socjologia. Lektury. Kraków: Wydawnictwo Znak.
26.
Touraine, A. (2011). Myśleć inaczej, przeł. M. Byliniak. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
27.
Trawkowska, D. (2005). Pomoc społeczna i jej pracownicy wobec problemów pracy socjalnej z rodzinami zastępczymi. W: M. Racław-Markowska (red.), Pomoc dzieciom i rodzinie w środowisku lokalnym. Debata o nowym systemie. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
28.
Trawkowska, D. (2008). Studia niepowodzeń pracy socjalnej z rodziną w pomocy społecznej. Problemy Polityki Społecznej. Studia i Dyskusje, nr 11.
29.
Trawkowska, D. (2012). Pracownicy socjalni jako środowisko zawodowe. Portret czy portrety pracowników socjalnych? (komentarz). W: M. Rymsza (red.), Pracownicy socjalni i praca socjalna w Polsce. Warszawa: Instytut Spraw Publicznych.
30.
Węgierski, Z. (2006). Opieka nad dzieckiem osieroconym. Teoria i praktyka. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne „AKAPIT”.
31.
Wieviorka, M. (2011). Dziewięć wykładów z socjologii, przeł. A. Trąbka. Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”.