STUDIA
Marginalizacja i wykluczenie społeczne
jako trwałe cechy rzeczywistości społecznej
Więcej
Ukryj
1
Instytut Socjologii UAM
Zakład Badań Problemów Społecznych i Pracy Socjalnej
Data publikacji: 26-05-2020
Autor do korespondencji
Monika Oliwa-Ciesielska
Instytut Socjologii UAM, ul. Szamarzewskiego 89, budynek C, 60-568 Poznań; adres elektroniczny autorki: moliwa@autograf.pl
Problemy Polityki Społecznej 2016;35:109-125
SŁOWA KLUCZOWE
STRESZCZENIE
Artykuł podejmuje problemy marginalizacji i wykluczenia w kontekście ich trwałości w rzeczywistości społecznej w Polsce. Opracowanie wskazuje na płynne rozumienie tych kategorii pojęciowych, wykorzystywanie ich w debacie i wiązanie z różnorodnymi problemami
społecznymi. Skutkuje to zgodą na ich nadmierną inkluzyjność. Swobodne interpretacje
znaczeń marginalizacji i wykluczenia, jakie od lat mają miejsce w debatach naukowych
i pozanaukowych, utrudniają jednoznaczne definiowanie tych kategorii.
Artykuł odnosi się do nowych aspektów marginalizacji i wykluczenia przejawiających się
np. w aspekcie gettoizacji, która w Polsce jest możliwa dzięki dążeniu do różnicowania
przestrzeni, jej waloryzowania i segregowania dla poszczególnych kategorii społecznych.
Istotnym aspektem artykułu jest wskazanie na banalizację wykluczenia i marginalizacji,
które można dostrzec w kreowanych stylach zachowań (np. freeganie), karykaturalnie
odzwierciedlających sposób funkcjonowania przypisywany dotąd skrajnie ubogim.
Ważnym wątkiem podjętym w artykule jest skupienie się na wyzwaniach realnej inkluzji społecznej, która w Polsce jest przedmiotem zainteresowania wielu instytucji pomocy
społecznej.
REFERENCJE (36)
1.
Auletta, K. (1982). The Underclass. New York: Vintage Books.
2.
Barczykowska, A. (2011). Kapitał społeczny a zjawiska patologii społecznej w wielkim mieście. Kraków: Impuls.
3.
Damon, J. (2012). Wykluczenie. Warszawa: Oficyna Naukowa.
4.
Domański, H. (1994). Społeczeństwa klasy średniej. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
5.
Folgheraiter, F. (2012). The mystery of social work. Trento: Centro Studi Erickson.
6.
Frieske, K.W. (red.) (2004). Utopie inkluzji. Sukcesy i porażki programów reintegracji społecznej. Warszawa: Instytut Pracy i Spraw Socjalnych.
7.
Frieske, K.W. (red.) (1999). Marginalność i procesy marginalizacji. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
8.
Frysztacki, K. (2009). Socjologia problemów społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
9.
Giddens, A. (2004). Socjologia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
10.
Jacyno, M. (1997). Iluzje codzienności. O teorii socjologicznej Pierre’a Bourdieu. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
11.
Jałowiecki, B., Łukowski, W. (red.) (2007). Gettoizacja polskiej przestrzeni miejskiej. Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
12.
Kalinowski, M., Niewiadomska, I. (red.) (2010). Skazani na wykluczenie!?. Lublin: Wydawnictwo Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
13.
Kotlarska-Michalska, A. (2011). Możliwości rozwiązywania problemów społecznych poprzez poszerzanie zakresów ról zawodowych pracowników socjalnych. W: K. Piątek, K. Szymańska-Zybertowicz (red.), Profesjonalna praca socjalna. Nowy paradygmat czy niedokończone zadanie?. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
14.
Kowalak, T. (1998). Marginalność i marginalizacja społeczna. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
15.
Niesporek, A., Trembaczowski, Ł., Warczok, T. (2013). Granice symboliczne. Studium praktyk kulturowych na przykładzie działań zawodowych pracowników socjalnych. Kraków: NOMOS, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
16.
Nóżka, M. (2016). Społeczne zamykanie (się) przestrzeni. O wykluczeniu, waloryzacji miejsca zamieszkania i jego mentalnej reprezentacji. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
17.
Oliwa-Ciesielska, M. (2002). Marginalizujący charakter instytucji pomocy społecznej a pomoc bezdomnym. Praca Socjalna, nr 3, s. 49–63.
18.
Park, R.E. (1928). Human Migration and the Marginal Man. American Journal of Sociology, nr 33(8). Cyt. za Frieske, K.W. (red.) (1999). Marginalność i procesy marginalizacji. Warszawa: Instytut Filozofii i Socjologii PAN.
19.
Poławski, P. (1997). Kulturowe znaczenie underclass. Spór o sens terminu a polska transformacja. W: K.W. Frieske (red.), Ofiary sukcesu. Zjawiska marginalizacji społecznej w Polsce. Warszawa: Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego.
20.
Poławski, P. (2007). Wykluczenie i szanse społecznej partycypacji. W: A. Kojder, Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne. Kraków: Wydawnictwo WAM, PAN.
21.
Przymeński, A., Oliwa-Ciesielska, M. (2014). Publiczna pomoc mieszkaniowa a demarginalizacji społeczna ludności ubogiej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu.
22.
Racław, M. (2015). Kwestia opieki nad osobami starszymi a zaufanie społeczne. W: E. Giermanowska, M. Racław, M. Rymsza (red.), Kwestia społeczna u progu XXI wieku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
23.
Sen, A. (2002). Rozwój i wolność. Poznań: Zysk i S-ka Wydawnictwo.
25.
Szatur-Jaworska, B. (2010). Ubóstwo i wykluczenie społeczne seniorów. W: R. Szarfenberg, C. Żołędowski, M. Theiss, Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Perspektywa poznawcza. Warszawa: Dom Wydawniczy ELIPSA.
26.
Tabin, M. (2009). Wykluczanie jako postawa. W: A. Jasińska-Kania, S. Łodziński (red.), Obszary i formy wykluczenia etnicznego w Polsce. Mniejszości narodowe, imigranci, uchodźcy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
27.
Tarkowska, E. (1999). Świat społeczny biednych a koncepcja kultury ubóstwa. Polityka Społeczna, nr 11–12, s. 3-6.
28.
Tarkowska, E. (2006). Ubóstwo i wykluczenie społeczne. Koncepcje i polskie problemy. W: J. Wasilewski (red.), Współczesne społeczeństwo polskie. Dynamika zmian. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
29.
Wilson, W.J. (1993). The Underclass: Issues, Perspectives and Public Policy. W: W.J. Wilson (red.), The Ghetto Underclass, Social Science Perspectives. Newbury Park–London– New Delhi: SAGE Publications.
30.
Wilson, W.J. (1978). The Declining Significance of Race. Chicago: The University of Chicago Press.
31.
Wilson, W.J. (1987). The Truly Disadvantaged: The Inner City, the Underclass, the Public Policy. Chicago: The University of Chicago Press.
32.
Wnuk-Lipiński, E. (2005). Socjologia życia publicznego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
33.
Woźniak, W. (2012). Nierówności społeczne w polskim dyskursie politycznym. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
34.
Wódz, K. (2011). Terytorializacja polityki społecznej a środowiskowa praca socjalna. W: K. Piątek, K. Szymańska-Zybertowicz (red.), Profesjonalna praca socjalna. Nowy paradygmat czy niedokończone zadanie?. Toruń: Wydawnictwo Edukacyjne AKAPIT.
35.
Wódz, K. (1999). Profesjonalizm jako podstawowy wyznacznik tożsamości zawodowej pracownika socjalnego. W: A. Niesporek, K. Wódz (red.), Praca socjalna w Polsce. Badania, kształcenie, potrzeby praktyki. Katowice: „Śląsk” Wydawnictwo Naukowe.
36.
Wódz, K. (2008). Perspektywy rozwoju służb społecznych w Polsce. Dylematy kształcenia i doskonalenia zawodowego pracowników socjalnych. W: K. Marzec-Holka, A. Rutkowska, M. Joachimowska (red.), Praca socjalna i polityka społeczna — obszary współdziałania wobec wykluczenia społecznego. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.